Οι οδηγίες που ακολουθούν αποτελούν μια γενική εισαγωγή στην αποθήκευση σπόρων. Θα σας βοηθήσουν να αναπτύξετε καλής ποιότητας, αγνό σπόρο που θα αναπτύσεται πιστά ως προς τον τύπο του για συνεχόμενες χρονιές.
Η αποθήκευση σπόρων είναι εύκολη. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό εδώ και χιλιάδες χρόνια και με τη διαδικασία αυτή αναπαράχθησαν όλα τα θαυμάσια λαχανικά που καταναλώνουμε σήμερα. Μόνο τον τελευταίο αιώνα ανέλαβαν τη διαδικασία αυτή οι επαγγελματίες. Με ελάχιστη φροντίδα εσείς και όλοι οι γείτονες σας θα παράγετε σπόρους καλύτερους από οποιουσδήποτε θα βρίσκατε στο εμπόριο: ιδανικούς για τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετωπίζετε, με καλύτερη εκβλάστηση και έτσι θα αναπτύξετε δυνατότερα και υγιέστερα φυτά.
Εάν οι οδηγίες αυτές σας ενθαρρύνουν να διευρύνετε περαιτέρω τις ικανότητες σας σχετικά με την αποθήκευση σπόρων, αναζητήστε τα βιβλία που θα βρείτε στον κατάλογο στο τέλος, τα οποία καλύπτουν το σύνολο των ειδών που δεν αναφέρονται εδώ και δίνουν πληρέστερες οδηγίες για οτιδήποτε.
ΚΟΥΚΙΆ
Τα κουκιά διασταυρώνονται με άλλες ποικιλίες που αναπτύσσονται τριγύρω. Εάν θέλετε να διατηρήσετε την ποικιλία σας καθαρή, θα πρέπει να την απομονώσετε με κάποιο τρόπο. Θεωρητικά πρέπει να διατηρήσετε μια απόσταση γύρω στα 800 μέτρα μεταξύ των ποικιλιών. Στην πράξη, σε μια κατοικημένη περιοχή οι φράχτες, τα δέντρα και τα σπίτια μειώνουν τις πτήσεις των εντόμων. Αυτό σημαίνει ότι θα έχετε λιγότερες σταυρωτές επικονιάσεις ακόμα και αν οι ποικιλίες βρίσκονται σε ακτίνα μικρότερη των 800 μέτρων εφόσον κανένας κοντινός γείτονας δεν καλλιεργεί διαφορετικές ποικιλίες φασολιού.
Σε μια ανοιχτή εγκατάσταση όπως ένα αγροτεμάχιο, μπορείτε να απομονώσετε τα φυτά με φυσικό τρόπο. Η περισσότερη γύρη από τα κουκιά μεταφέρεται από τα έντομα που εργάζονται στα λουλούδια, αλλά όλα τα φυτά αυτεπικονιάζονται οπότε εάν απομακρύνετε τα έντομα την εποχή της ανθοφορίας, για παράδειγμα καλύπτοντας τα φυτά, η σοδειά σας θα παραμείνει καθαρή.
Η απλούστερη μέθοδος εάν καλλιεργείτε μεγάλη ποσότητα κουκιών και δεν σας απασχολεί η καθαρότητα στο 100% (όταν για παράδειγμα, τα καλλιεργείτε για προσωπική χρήση), είναι η σήμανση και αποθήκευση σπόρων από διάφορα φυτά στη μέση ενός τμήματος κουκιών. Τα έντομα είναι σχετικά απίθανο να έρθουν από ένα άλλο τμήμα στο κέντρο του δικού σας. Συνήθως εργάζονται περιμετρικά, στα εξωτερικά λουλούδια πρωτίστως. Μέχρι τη ώρα που θα φτάσουν στο κέντρο του δικού σας αγροτεμαχίου με τους σπόρους της σοδειάς σας η ποσότητα «ξένης» γύρης που θα έχει απομείνει θα είναι πολύ μικρή. Πάντα να φυλάτε σπόρους από δυνατά, υγιή φυτά και να ξεσκαρτάρετε όποια δεν είναι τυπικά της ποικιλίας, κατά προτίμηση πριν την ανθοφορία.
Αφήστε τους σπόρους να ωριμάσουν και να στεγνώσουν επάνω στο θάμνο. Οι λοβοί τους θα πρέπει να αποκτήσουν σκούρο καφέ χρώμα, να ξεραθούν και να ρυτιδιάσουν. Τότε τους συλλέγετε και τους αποφλοιώνετε. Ελέγξτε την ξηρότητα δαγκώνοντας τους. Εάν τα δόντια σας αφήνουν βαθούλωμα, πρέπει να τους αφήσετε να ξεραθούν περισσότερο σε κάποιο ζεστό μέρος (όχι καυτό) με καλό αερισμό. Οι σπόροι των κουκιών διατηρούνται μερικά χρόνια, οπότε δε χρειάζεται να καλλιεργείτε φυτά κάθε χρόνο.
Τα στρογγυλά φασολάκια αυτεπικονιάζονται κυρίως πριν ανοίξουν τα άνθη τους. Παρ’όλα αυτά, μπορεί επίσης να διασταυρωθούν μέσω εντόμων με παραπλήσιες ποικιλίες. Το εύρος ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Εάν απλά συλλέγετε σπόρους για προσωπική χρήση, καλλιεργείστε τη σοδειά σας με στρογγυλά φασολάκια τουλάχιστον 2 μέτρα μακριά από τις άλλες ποικιλίες (ακόμα και 4 μέτρα αν είναι δυνατό) και είναι μάλλον απίθανο να έχετε προβλήματα διασταύρωσης (ΣτΜ: αναφέρεται σε περιοχές της Βρετανίας).
Τα άνθη από τα πλατιά φασολάκια πρέπει να «μεταφερθούν» από τον αέρα ή τα έντομα προτού βγουν τα φασόλια και είναι πολύ πιο πιθανό να διασταυρωθούν με παραπλήσιες ποικιλίες σε σύγκριση με τα στρογγυλά φασολάκια. Το ιδεώδες ώστε να εξασφαλίσετε ότι δεν θα προκύψει διασταύρωση, θα ήταν η σοδειά να απέχει τουλάχιστον 800 μέτρα από τις άλλες ποικιλίες. Εχετε πάντως υπόψιν ότι τα κτίρια, τα δέντρα και άλλα εμπόδια θα περιορίσουν το πέταγμα των εντόμων, οπότε εάν καλλιεργείτε σε αστική περιοχή ή σε πόλη το πιθανότερο είναι ότι θα αντιμετωπίσετε σχετικά λιγότερα προβλήματα σταυρωτής επικονίασης, εκτός εάν οι άμεσοι γείτονές σας καλλιεργούν και αυτοί πλατιά φασολάκια. Εάν αυτό συμβαίνει – ή εάν έχετε αγροτεμάχιο σε ανοιχτό χώρο- η μόνη λύση θα ήταν να προσπαθήσετε να πείσετε τους γείτονες να καλλιεργήσουν τον ίδιο τύπο με εσάς.
Για να συλλέξετε τους σπόρους, αφήστε τους λοβούς να ωριμάσουν εντελώς επάνω στο φυτό μέχρι να αρχίσουν να κιτρινίζουν και να είναι στεγνοί. Σε υγρά κλίματα, συλλέξτε τον κάθε λοβό ξεχωριστά μόλις φτάσει σε αυτό το στάδιο. Κατόπιν απλώστε τους σε μέρος ξηρό με καλό αερισμό μέχρι να στεγνώσουν εντελώς και γίνουν εύθρυπτοι. Μόλις στεγνώσουν καλά, αποφλοιώστε τα φασολάκια και συνεχίστε το στέγνωμα των σπόρων. Πρέπει να είναι τόσο ξερά ώστε να σπάνε με το δάγκωμα (όχι απλά να μένει σημάδι). Αποθηκεύστε τα σε αεροστεγές δοχείο. Αν έχουν αποξηρανθεί καλά και φυλάσσονται σε δροσερό και στεγνό σημείο, τα φασολάκια διατηρούνται για περίπου 3 χρόνια.
Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με σκαθάρια που τρώνε τους σπόρους σας, βάλτε το σφραγισμένο δοχείο στον καταψύκτη για μια εβδομάδα, αμέσως μετά την αποξήρανση. Αυτό θα εξολοθρεύσει τα αυγά του εντόμου πριν εκκολαφθούν. Οταν τα βγάλετε, αφήστε το δοχείο να έρθει στη θερμοκρασία του χώρου πριν το ανοίξετε, διαφορετικά τα φασολάκια θα τραβήξουν την υγρασία του αέρα.
Αφήστε τα μπιζέλια να ωριμάσουν μέχρι ο λοβός να γίνει καφέ και οι σπόροι να αρχίσουν να κροταλίζουν. Εάν οι καιρικές συνθήκες είναι πολύ κακές μαζέψτε ολόκληρα τα φυτά και τοποθετείστε τα σε εσωτερικό χώρο (για παράδειγμα κρεμάστε τα ανάποδα σε ένα υπόστεγο) μόλις οι λοβοί αρχίσουν να μαραίνονται, να ωριμάζουν και να ξεραίνονται περαιτέρω. Οταν οι λοβοί στεγνώσουν τελείως, τους ανοίγετε ώστε να αποκαλυφθούν τα μπιζέλια. Στεγνώστε εντελώς τα μπιζέλια σε θερμό (αλλά όχι καυτό) σημείο, τοποθετείστε ετικέτα με την ποικιλία και την ημερομηνία και αποθηκεύστε.
Για να πάρετε ώριμους σπόρους αφήνετε τον καρπό να ωριμάσει περισσότερο απ’όσο απαιτείται για να φαγωθεί. Οι μπορντώ/μαύρες ποικιλίες θα πρέπει να πάρουν χρώμα λασπωμένο μωβ/καφέ, ενώ οι πράσινες/άσπρες θα πρέπει να κιτρινίσουν. Σημειώνετε 1 με 2 πρώιμους καλούς καρπούς σε κάθε φυτό τους οποίους θα αφήσετε για να πάρετε τους σπόρους και μετά συλλέξτε για κατανάλωση αυτούς που θα ωριμάσουν αργότερα.
Για να αφαιρέσετε τους σπόρους, τεμαχίζετε τον καρπό στα 4 κατά μήκος αποφεύγοντας τον πυρήνα και διαχωρίζετε τα κομμάτια. Οι σκληροί καφέ σπόροι θα πρέπει να φαίνονται. Τοποθετείστε τα κομμένα τέταρτα σε δοχείο με χλιαρό νερό και τρίψτε με τα δάχτυλα τους σπόρους ώστε να ξεκολλήσουν. Μπορεί να χρειαστεί να σκίσετε κι άλλο τα κομμάτια ώστε να βγούν όλοι οι σπόροι. Προσθέστε κι άλλο νερό, ανακατέψτε καλά και περιμένετε λίγα λεπτά. Οι καλοί σπόροι θα καθίσουν στον πάτο, αφήνοντας τα υπολείματα και τους κακής ποιότητας σπόρους να επιπλέουν. Απομακρύνετε τα υπολείματα από την επιφάνεια χρησιμοποιώντας ένα κόσκινο, συμπληρώστε κι άλλο νερό και επαναλάβετε τη διαδικασία άλλες δύο φορές.
Στο τέλος θα έχετε μόνο νερό και καλής ποιότητας σπόρους. Αδειάστε σε καθαρό κόσκινο, ανακατεύοντας ώστε να αφαιρέσετε όσο περισσότερο νερό μπορείτε και στη συνέχεια απλώστε τα καλά σε ένα πιάτο. Αφήστε να στεγνώσουν σε θερμό αλλά όχι καυτό σημείο, ανακατεύοντας σποραδικά ώστε να στεγνώσουν ομοιόμορφα και να μην κολλήσουν μεταξύ τους. Οι σπόροι μελιτζάνας θα διατηρηθούν έως και 7 χρόνια εάν στεγνώσουν καλά και φυλάσσονται σε δροσερό και σκοτεινό σημείο.
Τα άνθη της πιπεριάς αυτεπικονιάζονται και παράγουν καρπούς χωρίς τη βοήθεια των εντόμων. Ωστόσο, οι κόκκινες πιπεριές είναι πολύ εύκολο να διασταυρωθούν με το τσίλι και το κάνουν ευχαρίστως. Χρειάζεται να απομονώσετε τα φυτά σας, κρατώντας περίπου 50 μέτρα απόσταση από όποιες άλλες πιπεριές και τσίλι καλλιεργούνται τριγύρω. Ακόμα και αν καλλιεργείτε μόνο μία ποικιλία, πρέπει να προσέξετε μήπως καλλιεργούνται άλλες ποικιλίες σε γειτονικούς κήπους ή αγροτεμάχια.
Εάν θέλετε να καλλιεργήσετε και άλλες ποικιλίες ή εάν οι γείτονές σας καλλιεργούν πιπεριές, μπορείτε να φτιάξετε ένα κλωβό απομόνωσης ώστε να καλύψετε 3 ή 4 φυτά. Είναι εύκολο και κοστίζει ελάχιστα, ειδικά εάν διαθέτετε υλικό από παλιές κουρτίνες, Μπορείτε να τοποθετήσετε ένα κλωβό επάνω από φυτά που καλλιεργείτε σε γλάστρες, σάκους καλλιέργειας ή στο έδαφος.
Για να αποθηκεύσετε το σπόρο, διαλέξτε πιπεριές από τα απομονωμένα φυτά οι οποίες έχουν ωριμάσει τελείως και έχουν το τελικό τους χρώμα (συνήθως κίτρινο ή κόκκινο). Ανοίγετε τις πιπεριές κοβοντάς τις με προσοχή, απομακρύνετε απαλά τους σπόρους από το «κοτσάνι» και τους τοποθετείτε σε ένα πιάτο. Να φοράτε πάντα λαστιχένια γάντια όταν βγάζετε τους σπόρους τσίλι, επειδή το λάδι τους κολλάει στα χέρια και ξεπλένεται δύσκολα. Στεγνώστε τους σπόρους σε ζεστό αλλά όχι καυτό σημείο μέχρι να φτάσουν στο σημείο να σπάνε αντί να λυγίζουν.
Με ένα τετράγωνο κομμάτι σίτας 1 x 1 μέτρα φτιάχνετε την κορυφή του κλωβού. Μετά διπλώνετε το υπόλοιπο περιμετρικά και ράβετε τις άκρες του. Ετσι κατασκευάζετε τις πλευρές του κλωβού. Ράβοντας την κορυφή στο επάνω μέρος, προκύπτει ένας κύβος από σίτα χωρίς πυθμένα.
Σε μερικές ποικιλίες ωστόσο το στίγμα είναι μακρύτερο και εξέχει από τον κώνο που σχηματίζουν οι ανθήρες. Σε αυτή την περίπτωση τα έντομα έχουν πρόσβαση και υπάρχει η πιθανότητα σταυρωτής επικονίασης. Οι ποικιλίες με μακρύτερο στίγμα περιλαμβάνουν τις ντοματιές με φύλλα πατάτας και τις ντομάτες-σταφίδα. Για να αποφύγετε τη διασταύρωση να καλλιεργείτε μόνο μια ποικιλία ντομάτας με εξέχον στίγμα. Τα διπλά άνθη τα οποία σχηματίζονται πρώτα από πολλές ντομάτες-μπριζόλα (ΣτΜ: είδος μεγάλης ντομάτας) επίσης διαθέτουν στίγμα που εξέχει, αλλά τα μονά άνθη που βγαίνουν αργότερα θα είναι φυσιολογικά.
Για να μαζέψετε το σπόρο, αφήστε τις ντομάτες να ωριμάσουν τελείως. Τότε μαζέψτε λίγες από κάθε ποικιλία που θέλετε να αποθηκεύσετε. Κόψτε τις στα δύο ακριβώς στη μέση του καρπού και ζουλήξτε ώστε ο χυμός και οι σπόροι να πέσουν σε ένα δοχείο. Αφήστε το μείγμα να ζυμωθεί για μερικές μέρες. Ετσι θα αφαιρεθεί η ζελοειδής επίστρωση από τους σπόρους και επίσης θα εξολοθρευθούν τυχόν ασθένειες που μεταφέρονται με τους σπόρους. Για να γίνει αυτό, τοποθετείστε το δοχείο με τους σπόρους και το χυμό σε ένα αρκετά ζεστό σημείο για τρεις ημέρες, ανακατεύοντας το μείγμα δύο φορές την ημέρα. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια επίστρωση μούχλας και θα αρχίσει να μυρίζει πραγματικά άσχημα!
Ολοι οι τύποι τεύτλων μπορούν να διασταυρωθούν μεταξύ τους και εφ’όσον τα άνθη γονιμοποιούνται μέσω του αέρα, η διασταύρωση μπορεί να συμβεί με οποιοδήποτε άλλο φυτό τεύτλων ανθοφορεί σε ακτίνα 3 χιλιομέτρων. Το πόσο ιδιότροποι θα είστε με τη διασταύρωση εξαρτάται από το τί προσπαθείτε να επιτύχετε. Εάν απλά θέλετε ένα αρκετά διαφοροποιημένο πληθυσμό τευτλοειδών, ο βαθμός διασταύρωσης δεν είναι τόσο σημαντικός. Φυτέψτε τους σπόρους σας σε κοντινή απόσταση σε ένα τετράγωνο και πάρτε τους σπόρους από τα φυτά που βρίσκονται στο κέντρο. Θα διαπιστώσετε πως ο βαθμός «μόλυνσης» είναι ελάχιστος εφ’όσον δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός τεύτλων σε ανθοφορία ακριβώς από δίπλα.
Εάν ο στόχος σας είναι η διατήρηση μιας ποικιλίας πιστής στο υπόδειγμα, θα χρειαστεί να την απομονώσετε, συνήθως με κάλυψη των φυτών σπορο-καλλιέργειας. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να φυτέψετε τουλάχιστον 6 φυτά με μικρή μεταξύ τους απόσταση σε κύκλο, τοποθετώντας στο κέντρο ένα ξύλινο πάσσαλο. Οπως παίρνει μορφή το φυτό και αφού φτάσει σε ύψος 120 εκατοστών, δέστε τα μαζί με υποστήριγμα τον πάσσαλο. Επειτα και για όσο αυξάνονται, καλύψτε τα άνθη τους είτε με γυαλιστερή χαρτοσακούλα η οποία είναι ανθεκτική στη βροχή, είτε με σάκο φτιαγμένο από ύφασμα φλις για γεωργικές εργασίες. Ανακινείτε τη σακούλα κατά διαστήματα ώστε να σιγουρευτείτε πως η γύρη κατανέμεται ομοιόμορφα στο εσωτερικό της.
Οσο οι μεγάλοι τραχείς σπόροι ωριμάζουν, έχετε το νου σας ώστε να τους συλλέξετε μόλις γίνουν καφέ και αρχίσουν να στεγνώνουν. Μπορείτε να κόψετε ολόκληρους τους μίσχους με τους σπόρους, ή να μαζέψετε τους ώριμους σπόρους τρίβοντας τους σε ένα κάδο. Βεβαιωθείτε ότι οι σπόροι έχουν στεγνώσει καλά πριν την αποθήκευση και θα διατηρηθούν για τουλάχιστον πέντε χρόνια.
Καρότα
Τα καρότα είναι διετή και ανθίζουν το δεύτερο χρόνο. Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα, αφήνετε τα καρότα στο έδαφος με παχιά εδαφοκάλυψη. Το φύλλωμα θα πέσει το φθινόπωρο, αλλά θα ξαναβλαστήσει και θα ανθίσει την άνοιξη. Σε ψυχρότερα κλίματα, ξεθάψτε τα καρότα το φθινόπωρο και διαλέξτε τις ρίζες με το καλύτερο χρώμα και σχήμα. Αφαιρέστε τα φύλλα και αποθηκεύστε τις ρίζες σε ένα κιβώτιο με στεγνή άμμο σε ένα μέρος που δεν πιάνει παγετό, φροντίζοντας να μην ακουμπάνε μεταξύ τους. Την άνοιξη ξαναφυτέψτε τις ρίζες και θα ξαναβλαστήσουν και θα ανθίσουν.
Εάν θέλετε να διατηρήσετε αποτελεσματικά μια ποικιλία καρότων, θα πρέπει να φυλάξετε σπόρους από τουλάχιστον 40 καλές ρίζες ώστε να διατηρήσετε καλή γενετική ποικιλότητα. Αν έχετε μικρότερη γενετική δεξαμενή, θα καταλήξετε με μικρές ρίζες χαμηλής ποιότητας, σε λίγες μόλις γενιές.
Τα καρότα αναπτύσσονται σε μεγάλα φυτά στο ύψος της μέσης μας ή και ψηλότερα, αναπτύσσοντας διαδοχικά παρακλάδια με μεγάλο και επίπεδο πέτασος άνθους. Επικονιάζονται από τα έντομα και χρειάζεται να απομονωθούν από άλλες ποικιλίες καρότων σε ανθοφορία σε ακτίνα τουλάχιστον 500 μέτρων όταν πρόκειται για ανοιχτές εκτάσεις. Αυτό συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα, αφού λίγοι αφήνουν τα καρότα τους να σποριάσουν. Ωστόσο, θα διασταυρωθούν με άγρια καρότα και θα δώσουν άσπρα, λεπτά και άχρηστα καρότα. Οπως συμβαίνει με όλες τις καλλιέργειες που επικονιάζονται μέσω εντόμων, φράγματα όπως τα κτίρια, οι ψηλοί φράχτες και διάφορες μεγάλου ύψους καλλιέργειες μπορούν δραστικά να περιορίσουν τις πτήσεις των εντόμων, οπότε δε χρειάζετε να εξαλείψετε τα άγρια καρότα σε ακτίνα μισού χιλιομέτρου. Σε κάθε περίπτωση να παρακολουθείτε εάν υπάρξουν άσπρες ρίζες στις επόμενες γενεές και να τις απομακρύνετε.
Για να μαζέψετε τους σπόρους των καρότων θα πρέπει να παρακολουθείτε τους πέτασους των ανθέων και να τους κόψετε με κλαδευτήρι μόλις αρχίσουν να γίνονται καφέ και να στεγνώνουν. Εάν έχετε πολλά φυτά, απλά μαζέψτε τους πρώτους και τους δεύτερους πετασούς των ανθέων που θα εμφανίσει το κάθε φυτό, επειδή αυτοί δίνουν τον πιο μεγάλο και δυνατό σπόρο. Στεγνώστε τα κεφάλια των σπόρων σε εσωτερικό χώρο και μετά τρίψτε τους με τα χέρια σας ή στο κόσκινο για να τους διαχωρίσετε. Θα παρατηρήσετε ότι οι σπόροι έχουν ένα «γένι» το οποίο αφαιρείται από τους σπόρους του εμπορίου για να διευκολυνθεί η συσκευασία.
Μπορείτε να κοσκινίσετε κι άλλο τους σπόρους ώστε να απομακρύνετε περισσότερο φλοιό, αλλά δεν είναι αναγκαίο να τον καθαρίσετε εντελώς – απλά να το σπείρετε σε μεγαλύτερο πάχος ώστε να επιτρέψετε στο φλοιό να ανακατευτεί. Ο σπόρος του καρότου έχει σχετικά σύντομο χρόνο ζωής, αλλά εάν φυλαχθεί σε δροσερό και ξηρό σημείο θα είναι επαρκώς γόνιμος για 3 χρόνια.
ΜΕΡΙΚΆ ΚΟΙΝΆ ΒΌΤΑΝΑ
Ο βασιλικός, ο κόλιανδρος και ο άνηθος είναι φυτά μονοετή. Ο μαϊντανός είναι διετές φυτό και ανθοφορεί το δεύτερο χρόνο καλλιέργειας.
Τα άνθη του βασιλικού επικονιάζονται από τα έντομα και διαφορετικές ποικιλίες που ανθίζουν σε ακτίνα 4 μέτρων μπορεί να διασταυρωθούν. Σε κλίμακα κήπου, εάν θέλετε να καλλιεργήσετε διαφορετικούς τύπους βασιλικού, θα πρέπει να αφαιρείτε τους μίσχους από όλες τις ποικιλίες εκτός από εκείνη που θα καλλιεργήσετε για τους σπόρους. Μόλις εμφανιστούν αρκετές κορφάδες και τα λουλούδια αρχίσουν να μαραίνονται, σημάνετε τις κορφάδες από τις οποίες θα πάρετε σπόρους για φύλαξη. Υστερα από αυτό αφήστε και τις υπόλοιπες ποικιλίες να ανθίσουν. Οι σπόροι είναι έτοιμοι για συγκομιδή όταν οι κορφάδες γίνουν καφέ και τελείως στεγνές. Μην σας απασχολεί το αν θα πέσουν οι σπόροι – είναι στερεωμένοι γερά και μάλλον θα χρειαστεί αρκετό τρίψιμο ώστε να τους απομακρύνετε από τις ξερές κορφάδες.
Οσον αφορά στον κόλιανδρο και τον άνηθο, προκειμένου να πάρετε τον καλύτερο σπόρο για σπορά στα χρόνια που θα έρθουν, θα πρέπει να τραβήξετε και να απομακρύνετε τα πρώτα άνθη που θα ξεπεταχτούν πρώιμα και να αποθηκεύσετε μόνο τους σπόρους από τα φυτά που θα δώσουν πολλά φύλλα και θα ανθοφορήσουν με καθυστέρηση. Το καλύτερο είναι να μαζέψετε για αποθήκευση σπόρους από σπορά που θα γίνει στις αρχές του καλοκαιριού, ώστε να έχουν οι σπόροι το χρόνο να ωριμάσουν και να στεγνώσουν επάνω στο φυτό. Μαζέψτε το σπόρο μόλις γίνει καφέ και στεγνώσει, γιατί έχει την τάση να πέφτει από τις κορφάδες. Τρίψτε τις κορφάδες μεταξύ τους πάνω από ένα δοχείο για να ελευθερώσετε τους σπόρους. Ο σπόρος του άνηθου συνήθως βγαίνει καθαρός. Ο σπόρος του κόλιανδρου έχει περισσότερο φλοιό αλλά μπορείτε να τον καθαρίσετε για χρήση στην κουζίνα, ρίχνοντας τον προσεκτικά από το ένα δοχείο στο άλλο.
Για να αποθηκεύσετε σπόρους μαϊντανού θα πρέπει να ξεχειμωνιάσετε τουλάχιστον δύο-τρία φυτά. Στις θερμότερες περιοχές θα πρέπει να κάνετε παχιά εδαφοκάλυψη με άχυρο, ή να καλύψετε τα φυτά με ένα πλαίσιο, αλλιώς θα πρέπει να καλλιεργήσετε μερικά φυτά μέσα σε θερμοκήπιο ή τούνελ πολυαιθυλενίου. Την ερχόμενη άνοιξη τα φυτά θα ανθίσουν και θα παράγουν σπόρους. Οι ποικιλίες με επίπεδα και κατσαρά φύλλα θα διασταυρωθούν, αφού τα λουλούδια τους επικονιάζονται από τα έντομα. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να καλλιεργείτε μόνο μια ποικιλία τη φορά για σπόρο. Μαζέψτε τους σπόρους από όσες κορφάδες είναι καφέ και στεγνές, γιατί οι σπόροι πέφτουν μόλις ωριμάσουν.
ΜΠΡΌΚΟΛΑ, ΚΑΤΣΑΡΆ ΛΆΧΑΝΑ ΚΑΙ ΛΆΧΑΝΑ
Τα μπρόκολα, τα λάχανα, τα κουνουπίδια, το μπρόκολο calabrese, τα κοκκινολάχανα και τα λαχανάκια Βρυξελλών αποτελούν μέλη της ίδιας οικογένειας (Brassicaoleraceae – κράμβη η λαχανώδης) και όλα διασταυρώνονται μεταξύ τους. Δεν θα διασταυρωθούν με γογγύλια, Σουηδικά γογγύλια, τις ποικιλίες λαχανοειδών brassica της Απω Αναταλής και τις βρούβες. Επιπλέον, είναι κατά βάση αυτοασύμβατα, το οποίο σημαίνει ότι προκειμένου να παραχθεί σπόρος θα πρέπει να γίνει σταυρωτή επικονίαση με τα έντομα να μεταφέρουν γύρη από το άνθος του ενός φυτού στο άλλο. Για το λόγο αυτό, δε μπορείτε να καλλιεργήσετε μπρόκολα ή λάχανα για σποροκαλλιέργεια σε κλωβό προστασίας ώστε να αποφύγετε την επικονίαση από τα έντομα.
Με την προϋπόθεση ότι αποθηκεύετε σπόρους από ένα μόνο μέλος της οικογένειας σε μια χρονιά, μπορείτε να καλλιεργείτε όσα λαχανώδη επιθυμείτε χωρίς πρόβλημα, εφόσον δεν τα αφήνετε να ανθίσουν.
Για να επιτύχετε απόλυτη καθαρότητα στο σπόρο, σιγουρευτείτε πως δεν ανθίζουν άλλα λαχανώδη σε ακτίνα 1500 μέτρων από τον κήπο σας. Στην πράξη οι φράχτες, τα δέντρα και οι καλλιέργειες με μεγάλο ύψος αποτελούν εμπόδιο για τα ιπτάμενα έντομα, οπότε από τη στιγμή που δεν έχετε άμεσους γείτονες με καλλιέργειες λαχανοειδών στον κήπο τους θα αντιμετωπίσετε ελάχιστα προβλήματα διασταυρώσεων. Για να διευκολύνετε περισσότερο τις εργασίες των εντόμων στα φυτά που σποροκαλλιεργείτε, σιγουρευτείτε ότι φυτεύετε τα φυτά αυτά σε τετράγωνα και όχι σε σειρές. Οι μέλισσες κινούνται πιο εύκολα από το ένα φυτό στο άλλο, δεν πετάνε σε άλλα μακρύτερα σημεία.
Να κρατάτε τουλάχιστον έξι φυτά για σποροκαλλιέργεια, το ιδεώδες θα ήταν και πιο πολλά. Αφαιρέστε όσα αποτελούν φτωχό δείγμα, μη αντιπροσωπευτικό της ποικιλίας. Αυτά μπορείτε να τα καταναλώσετε, εφόσον δεν τα αφήσετε να ανθίσουν.
Ολα τα λαχανώδη της οικογένειας brassica, θα πετάξουν ένα ψιλό μίσχο που καλύπτεται από πολλά μικρά κίτρινα άνθη. Αυτά αργότερα θα σχηματίσουν λεπτούς λοβούς, αρχικά πράσινους και μετά, όσο ωριμάζουν και στεγνώνουν, στο χρώμα του άχυρου. Μόλις αρχίσουν να στεγνώνουν, να τους κοιτάζετε συχνά επειδή μπορεί να ανοίξουν και να πέσει ο σπόρος. Είναι καλύτερα να κόβετε ολόκληρο το φυτό και να το αφήνετε να ωριμάσει τελείως σε εσωτερικό χώρο, πάνω σε κάποιο πανί. Μόλις στεγνώσουν καλά, οι σπόροι θα εξέρχονται εύκολα από το λοβό. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι είναι ποδοπατώντας τα φυτά σε ένα μεγάλο πανί και κοσκινίζοντας τα υπολείματα.
Ακόμα και λίγα φυτά θα δώσουν πολλούς σπόρους, οι οποίοι θα διατηρηθούν καλά μέχρι και πέντε χρόνια εφόσον αποθηκευθούν σε δροσερό και στεγνό σημείο.
Για να καλλιεργήσετε λαχανώδη της Απω Ανατολής για σπόρους, χρειάζετε να ξεχειμωνιάσετε τα φυτά. Από τη φύση τους είναι διετή και παράγουν άνθη και σπόρους τη δεύτερη χρονιά. Αν και η σοδειά της άνοιξης μπορεί να δώσει σπόρους με τη ζέστη του καλοκαιριού, αυτοί οι σπόροι δεν θα είναι ιδανικοί για φύλαξη γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε φυτά που θα ξεπετιούνται πρόωρα τις επόμενες χρονιές. Η καλύτερη λύση είναι να μαζέψετε τη σοδειά για σποροφύλαξη μετά το μέσο του καλοκαιριού από το τούνελ πολυαιθυλενίου, όπου τα ημι-ώριμα φυτά θα ξεχειμωνιάσουν ευχαρίστως (ισχύει για όλα τα σημεία εκτός από τα ψυχρότερα της Βρετανίας). Εάν είναι απαραίτητο μπορείτε να παρέχετε παραπάνω προστασία από το κρύο του χειμώνα τοποθετώντας ύφασμα γεωργικού φλις πάνω στα φυτά μέσα στο τούνελ. Διαλέξτε τουλάχιστον 6 από τα δυνατότερα και αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της ποικιλίας για σποροφύλαξη και καταναλώστε τα υπόλοιπα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Την άνοιξη τα φυτά θα ανθίσουν και θα σχηματίσουν λοβούς. Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει πρόσβαση από έντομα στο θερμοκήπιο-τούνελ ώστε να επικονιαστούν τα άνθη.
Οι λοβοί αρχικά είναι πράσινοι αλλά σταδιακά όπως στεγνώνουν αποκτούν ένα απαλά ηλιοκαμένο χρώμα. Μόλις οι περισσότεροι λοβοί στεγνώσουν και γίνουν εύθρυπτοι, κόψτε όλο το μίσχο από το φυτό και τοποθετείστε τον σε πανί σε σημείο σκιερό και με καλό εξαερισμό ώστε να ολοκληρωθεί η ξήρανση. Μετά τρίψτε και συνθλίψτε τους λοβούς με τα χέρια ώστε αποκαλυφθούν οι σπόροι και διαχωρίστε τους από τους φλοιούς τους με μια χοντρή σίτα.
ΜΑΡΟΎΛΙ
Τα άνθη του μαρουλιού αυτεπικονιάζονται και πολύ σπάνια διασταυρώνονται. Εάν σχεδιάζετε να πάρετε σπόρους από περισσότερες από μια ποικιλίες, διαχωρίστε τις ποικιλίες με απόσταση περίπου 4 μέτρων μεταξύ τους ή φυτέψτε ανάμεσα στις σειρές μαρουλιών ένα ψηλό φυτό.
Διαλέξτε δύο-τρία καλά μαρούλια από τη σειρά και σημάνετε τα για σποροφύλαξη. Είναι πολύ σημαντικό να μην φυλάξετε σπόρους από φυτό που ξεπετιέται πρόωρα, επειδή θέλετε να διαλέξετε μαρούλια ανθεκτικά. Οταν πρωτοβγούν τα μαρούλια μπορεί να χρειαστεί υποβοήθηση προκειμένου να αναδυθεί ο μίσχος του άνθους τους. Το άνοιγμα της κορφάδας με ένα μαχαίρι λειτουργεί καλά.
Μόλις τα μαρούλια ανθίσουν, οι σπόροι θα ωριμάσουν σταδιακά, ξεκινώντας σε περίπου 15 μέρες. Να μαζεύετε τους σπόρους καθημερινά ώστε να έχετε τη μέγιστη σοδειά, κουνώντας τα φυτά μέσα σε ένα σάκο. Εναλλακτικά, περιμένετε μέχρι να ωριμάσει ένας ικανός αριθμός σπόρων και κόψτε ολόκληρο το φυτό. Βάλτε το με την κορυφή πρώτα μέσα σε ένα σάκο, κουνώντας και τρίβοντας για να βγάλετε τους σπόρους. Αν αφήσετε ολόκληρο το κομμένο φυτό αναποδογυρισμένο σε κάδο σε στεγνό σημείο, οι ελαφρά άγουροι σπόροι θα συνεχίσουν να ωριμάζουν για τις επόμενες λίγες μέρες.
Το περιεχόμενο του κάδου θα είναι κυρίως άσπρα «φτερά» και φλοιός. Για να ξεχωρίσετε τους σπόρους, κοσκινίστε τα απαλά. Μερικοί σπόροι θα πέσουν από το κόσκινο και οι υπόλοιποι θα συγκεντρωθούν στον πάτο του κόσκινου. Τα φτερά και οι φλοιοί θα μείνουν στην επιφάνεια και θα τους αφαιρέσετε. Δεν υπάρχει λόγος να καθαρίσετε τελείως τους σπόρους. Ο λίγος φλοιός που θα αποθηκευτεί και θα φυτευτεί μαζί με τους σπόρους δε θα βλάψει.
Εάν ο σπόρος μοιάζει νωπός, στεγνώστε τον περισσότερο σε ένα πιάτο πριν τη σήμανση και αποθήκευση. Οι σπόροι του μαρουλιού διατηρούνται περίπου 3 χρόνια αν κρατηθούν στεγνοί σε δροσερό σημείο.
Κολοκύθες και κολοκυθάκια
Πρέπει να γνωρίζετε ότι οι κολοκύθες και όλα τα είδη κολοκυθιών διασταυρώνονται μεταξύ τους πολύ εύκολα. Ο καλύτερος και συνήθως ο μοναδικός τρόπος αποθήκευσης αγνού σπόρου σε οικιακό επίπεδο είναι η επικονίαση με το χέρι ενός ή περισσότερων καρπών. Είναι πολύ εύκολο να γίνει και σας σώζει από την απογοήτευση που προκαλούν οι διασταυρώσεις. Η επεξήγηση αφορά στις κολοκύθες αλλά εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο και σε όλα τα είδη κολοκυθιών.
Τα φυτά της κολοκύθας έχουν δύο ειδών άνθη, τα αρσενικά και τα θηλυκά. Τα θηλυκά άνθη είναι αυτά τα οποία γίνονται κολοκύθες. Αναγνωρίζονται από τον μικρό ανώριμο καρπό ο οποίος είναι εμφανής κάτω από το άνθος. Τα αρσενικά άνθη έχουν μόνο ένα ίσιο κοτσάνι. Χρειάζεται να μεταφέρετε γύρη από ένα αρσενικό σε ένα θηλυκό άνθος προσέχοντας να μην μεταφερθεί γύρη από διαφορετική ποικιλία.
Ενα βράδυ, όταν τα φυτά έχουν μόλις ξεκινήσει την ανθοφορία, βρείτε μερικά αρσενικά και θηλυκά άνθη τα οποία πρόκειται να ανοίξουν την επομένη. Τα μπουμπούκια που πρόκειται να ανοίξουν είναι πιο χοντρά από τα υπόλοιπα και έχουν γίνει κίτρινα (από πράσινα).
Θέλετε να εμποδίσετε το άνοιγμα των λουλουδιών ώστε να μην μπορούν να εισέλθουν τα έντομα. Ο ευκολότερος τρόπος να γίνει αυτό είναι τοποθετώντας προσεκτικά στις άκρες των πετάλων λίγη κολλητική ταινία από λάστιχο (ή λευκοπλάστ), ώστε να τα κρατήσετε κλειστά.
Το επόμενο πρωινό, επιστρέψτε στα φυτά. Διαλέξτε ένα αρσενικό άνθος, βγάλτε την ταινία από τα πέταλα και κόψτε τα. Με απαλές κινήσεις αφαιρέστε και την ταινία από ένα θηλυκό άνθος. Χρησιμοποιώντας το αρσενικό σαν βούρτσα, τρίψτε τη γύρη του σε κάθε σημείο του στίγματος του θηλυκού, ακριβώς στο κέντρο του άνθους.
Επειτα, ξανακλείστε προσεκτικά με την ταινία τα πέταλα του θηλυκού ώστε να μη μπορέσουν να εισέλθουν σε αυτό έντομα που μεταφέρουν «ξένη» γύρη. Δέστε χαλαρά μάλλινη κλωστή γύρω από το μίσχο του άνθους ώστε την ώρα της συγκομιδής να αναγνωρίσετε εύκολα τα άνθη κολοκύθας που επικονιάσατε με το χέρι.
Αφήστε τώρα τις κολοκύθες να αναπτυχθούν και να ωριμάσουν. Μετά τη συγκομιδή κρατήστε τις σε ξηρό και δροσερό σημείο για ένα μήνα περίπου ώστε να ωριμάσουν κι άλλο σε εσωτερικό χώρο.
Τότε θα κόψετε την κολοκύθα στη μέση και θα αφαιρέσετε με μια κουτάλα τους σπόρους. Κρατήστε τον υπόλοιπο καρπό για κατανάλωση όπως συνήθως. Πλύνετε τους σπόρους σε ένα τρυπητό, τρίβοντας τους με τα χέρια ώστε να απομακρύνετε τις ίνες και μετά στραγγίξτε όσο περισσότερο νερό μπορείτε.
Απλώστε τους σπόρους επάνω σε ένα πιάτο, σε εξωτερικό χώρο, όπως για παράδειγμα ένα ηλιόλουστο περβάζι. Χρειάζεται να στεγνώσουν το συντομότερο δυνατό, χωρίς όμως να ζεσταθούν πολύ. Για να ελέγξετε αν οι σπόροι έχουν στεγνώσει επαρκώς, δοκιμάστε να διπλώσετε έναν στη μέση. Αν είναι στεγνός θα σπάσει αντί να λυγίσει.
ΠΕΠΌΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΓΟΎΡΙΑ
Ολες οι ποικιλίες πεπονιού διασταυρώνονται μεταξύ τους. Το ιδεώδες θα ήταν να κρατάτε απόσταση 400 μέτρων μεταξύ διαφορετικών ποικιλιών. Αν τα πεπόνια σας βρίσκονται σε θερμοκήπιο ή τούνελ, μπορεί να τα καταφέρετε και με μικρότερη απόσταση – ειδικά εάν παρεμβάλλονται φράχτες, σπίτια ή άλλα ψηλά εμπόδια μεταξύ της δικής σας και της γειτονικής καλλιέργειας. Τα αγγούρια δε διασταυρώνονται με τα πεπόνια, αλλά θα διασταυρωθούν με όλα τα αγγούρια ή αγγουράκια που υπάρχουν κοντά. Και πάλι θα χρειαστείτε περίπου 400 μέτρα απομόνωσης ώστε να σιγουρευτείτε ότι δε θα υπάρξει διασταύρωση.
Είναι δυνατό, αν και μάλλον χρονοβόρο, να επικονιάσετε με το χέρι τα άνθη πεπονιών και αγγουριών. Θα πρέπει να καλλιεργείσετε τα φυτά κάτω από τούνελ από φλις ώστε να απομονώσετε τα έντομα και μετά να επικονιάσετε τα άνθη αυτών των φυτών με ένα πινέλο. Σιγουρευτείτε ότι ανταλλάσετε γύρη από διαφορετικά φυτά ώστε να διατηρήσετε την διαφοροποίηση της ποικιλίας σας.
Για να μαζέψετε το σπόρο του πεπονιού, επιλέξτε πεπόνια ώριμα και έτοιμα για κατανάλωση και κρατήστε τα σε εσωτερικό χώρο για μια-δύο μέρες ακόμα, ώστε να ωριμάσουν τελείως οι σπόροι. Μετά ανοίξτε τον καρπό, αφαιρέστε τους σπόρους με ένα κουτάλι και πλύνετε τους σε ένα κόσκινο με τρεχούμενο νερό. Απλώστε τους σε πορσελάνινο πιάτο για να στεγνώσουν καλά.
Τα αγγούρια χρειάζεται να ωριμάσουν πέρα από το στάδιο που είναι φαγώσιμα. Θα παχύνουν περισσότερο και οι πράσινες ποικιλίες θα πάρουν χρώμα βαθύ κιτρινοκαφέ, ενώ οι λευκές ποικιλίες θα γίνουν ελαφρώς κίτρινες. Κρατήστε τα για περίπου μια εβδομάδα ακόμη για να ωριμάσουν εντελώς οι σπόροι. Μετά ανοίγετε, αφαιρείτε τους σπόρους και τον πολτό που τους περιβάλλει με ένα κουτάλι, χύνετε αυτό το περιεχόμενο σε ένα βάζο, προσθέτετε νερό και ανακατεύετε καλά. Αφήστε το βάζο σε ηλιόλουστο περβάζι για 2-3 μέρες ώστε να ζυμωθούν οι σπόροι. Την τρίτη μέρα γεμίστε το βάζο με νερό και ανακατέψτε καλά. Οι καλοί σπόροι θα βυθιστούν στον πάτο του βάζου, αφήνοντας τον πολτό, τα υπολείματα και τους άδειους σπόρους να επιπλέουν στην επιφάνεια. Με προσεκτικές κινήσεις χύνετε το νερό και τα υπολείματα και ξαναγεμίζετε το βάζο με νερό. Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία. Μετά από δυο ξεπλύματα, θα έχετε μόνο καλούς σπόρους στον πάτο του βάζου και καθαρό νερό. Στραγγίξτε το νερό και απλώστε τους σπόρους σε πιάτο για να στεγνώσουν καλά.
Οι σπόροι πεπονιών και αγγουριών διατηρούνται για αρκετά χρόνια αν έχουν στεγνώσει καλά και βρίσκονται αποθηκευμένοι σε δροσερό σημείο.
Μερικές χρήσιμες αναφορές
(Στμ. Ολα τα αναφερόμενα βιβλία είναι γραμμένα στα Αγγλικά)
“BackGardenSeedsaving” συγγραφέας SueStickland (ISBN 1899233091): εξαιρετικό βιβλίο αναφοράς με καλή εισαγωγή στη σποροφύλαξη και επιπλέον λεπτομέρειες για κάθε είδος σοδειάς.
“SeedtoSeed” συγγραφέας SuzanneAshworth.(ISBN 1882424581): δίνει απλές και ξεκάθαρες οδηγίες για ότι χρειάζεται να κάνετε ώστε να φυλάξετε σπόρους από οποιοδήποτε λαχανικό, χρησιμοποιώντας υλικά που υπάρχουν στο σπίτι
“TheSeedSaversHandbook” συγγραφέας JeremyCherfas, (GroverBooks, 1996) είναι εξίσου καλό και αναφέρεται λεπτομερώς στους λόγους για τους οποίους μπορεί να θελήσετε να φυλάξετε τους δικούς σας σπόρους.
“BreedyourownVegetableVarieties” συγγραφέας CarolDeppe ( ChelseaGreenPubCo; ISBN: 1890132721) αποτελεί πολύ καλή εισαγωγή στην αναπαραγωγή λαχανικών για τους ενδιαφερόμενους ερασιτέχνες. Μέχρι και πριν 50 χρόνια όλοι οι κηπουροί ήταν και σποροπαραγωγοί – δεν είναι κάτι δύσκολο, χρειάζετε μόνο να μάθετε πως να το κάνετε και η παράδοση έχει εκλείψει. Αυτό το βιβλίο σας μαθαίνει τα βασικά και, εάν ενδιαφέρεστε, σας μαθαίνει και τα πολύ εξειδικευμένα.
Μετάφραση: Μαρία Γούρμου
http://www.permaculturegreece.gr/
Εάν οι οδηγίες αυτές σας ενθαρρύνουν να διευρύνετε περαιτέρω τις ικανότητες σας σχετικά με την αποθήκευση σπόρων, αναζητήστε τα βιβλία που θα βρείτε στον κατάλογο στο τέλος, τα οποία καλύπτουν το σύνολο των ειδών που δεν αναφέρονται εδώ και δίνουν πληρέστερες οδηγίες για οτιδήποτε.
Καλή σπορο-αποθήκευση! Kate & Ben (www.realseeds.co.uk)
ΚΟΥΚΙΆ 
Τα κουκιά διασταυρώνονται με άλλες ποικιλίες που αναπτύσσονται τριγύρω. Εάν θέλετε να διατηρήσετε την ποικιλία σας καθαρή, θα πρέπει να την απομονώσετε με κάποιο τρόπο. Θεωρητικά πρέπει να διατηρήσετε μια απόσταση γύρω στα 800 μέτρα μεταξύ των ποικιλιών. Στην πράξη, σε μια κατοικημένη περιοχή οι φράχτες, τα δέντρα και τα σπίτια μειώνουν τις πτήσεις των εντόμων. Αυτό σημαίνει ότι θα έχετε λιγότερες σταυρωτές επικονιάσεις ακόμα και αν οι ποικιλίες βρίσκονται σε ακτίνα μικρότερη των 800 μέτρων εφόσον κανένας κοντινός γείτονας δεν καλλιεργεί διαφορετικές ποικιλίες φασολιού.Σε μια ανοιχτή εγκατάσταση όπως ένα αγροτεμάχιο, μπορείτε να απομονώσετε τα φυτά με φυσικό τρόπο. Η περισσότερη γύρη από τα κουκιά μεταφέρεται από τα έντομα που εργάζονται στα λουλούδια, αλλά όλα τα φυτά αυτεπικονιάζονται οπότε εάν απομακρύνετε τα έντομα την εποχή της ανθοφορίας, για παράδειγμα καλύπτοντας τα φυτά, η σοδειά σας θα παραμείνει καθαρή.
Η απλούστερη μέθοδος εάν καλλιεργείτε μεγάλη ποσότητα κουκιών και δεν σας απασχολεί η καθαρότητα στο 100% (όταν για παράδειγμα, τα καλλιεργείτε για προσωπική χρήση), είναι η σήμανση και αποθήκευση σπόρων από διάφορα φυτά στη μέση ενός τμήματος κουκιών. Τα έντομα είναι σχετικά απίθανο να έρθουν από ένα άλλο τμήμα στο κέντρο του δικού σας. Συνήθως εργάζονται περιμετρικά, στα εξωτερικά λουλούδια πρωτίστως. Μέχρι τη ώρα που θα φτάσουν στο κέντρο του δικού σας αγροτεμαχίου με τους σπόρους της σοδειάς σας η ποσότητα «ξένης» γύρης που θα έχει απομείνει θα είναι πολύ μικρή. Πάντα να φυλάτε σπόρους από δυνατά, υγιή φυτά και να ξεσκαρτάρετε όποια δεν είναι τυπικά της ποικιλίας, κατά προτίμηση πριν την ανθοφορία.
Αφήστε τους σπόρους να ωριμάσουν και να στεγνώσουν επάνω στο θάμνο. Οι λοβοί τους θα πρέπει να αποκτήσουν σκούρο καφέ χρώμα, να ξεραθούν και να ρυτιδιάσουν. Τότε τους συλλέγετε και τους αποφλοιώνετε. Ελέγξτε την ξηρότητα δαγκώνοντας τους. Εάν τα δόντια σας αφήνουν βαθούλωμα, πρέπει να τους αφήσετε να ξεραθούν περισσότερο σε κάποιο ζεστό μέρος (όχι καυτό) με καλό αερισμό. Οι σπόροι των κουκιών διατηρούνται μερικά χρόνια, οπότε δε χρειάζεται να καλλιεργείτε φυτά κάθε χρόνο.
ΦΑΣΟΛΆΚΙΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΆ, ΦΑΣΟΛΆΚΙΑ ΠΛΑΤΙΆ
Είναι σημαντικό να καλλιεργήσετε μερικά φυτά ειδικά για τους σπόρους, αντί απλά να συλλέγετε τους σπόρους που έχουν απομείνει στο τέλος της εποχής. Τα φυτά πρέπει να είναι δυνατά και τυπικά υποδείγματα του είδους τους. Οποια δεν έχουν και τόσο υγιή εμφάνιση ή δεν αποτελούν υπόδειγμα για την ποικιλία τους δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για σπορο-καλλιέργεια.Τα στρογγυλά φασολάκια αυτεπικονιάζονται κυρίως πριν ανοίξουν τα άνθη τους. Παρ’όλα αυτά, μπορεί επίσης να διασταυρωθούν μέσω εντόμων με παραπλήσιες ποικιλίες. Το εύρος ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Εάν απλά συλλέγετε σπόρους για προσωπική χρήση, καλλιεργείστε τη σοδειά σας με στρογγυλά φασολάκια τουλάχιστον 2 μέτρα μακριά από τις άλλες ποικιλίες (ακόμα και 4 μέτρα αν είναι δυνατό) και είναι μάλλον απίθανο να έχετε προβλήματα διασταύρωσης (ΣτΜ: αναφέρεται σε περιοχές της Βρετανίας).
Τα άνθη από τα πλατιά φασολάκια πρέπει να «μεταφερθούν» από τον αέρα ή τα έντομα προτού βγουν τα φασόλια και είναι πολύ πιο πιθανό να διασταυρωθούν με παραπλήσιες ποικιλίες σε σύγκριση με τα στρογγυλά φασολάκια. Το ιδεώδες ώστε να εξασφαλίσετε ότι δεν θα προκύψει διασταύρωση, θα ήταν η σοδειά να απέχει τουλάχιστον 800 μέτρα από τις άλλες ποικιλίες. Εχετε πάντως υπόψιν ότι τα κτίρια, τα δέντρα και άλλα εμπόδια θα περιορίσουν το πέταγμα των εντόμων, οπότε εάν καλλιεργείτε σε αστική περιοχή ή σε πόλη το πιθανότερο είναι ότι θα αντιμετωπίσετε σχετικά λιγότερα προβλήματα σταυρωτής επικονίασης, εκτός εάν οι άμεσοι γείτονές σας καλλιεργούν και αυτοί πλατιά φασολάκια. Εάν αυτό συμβαίνει – ή εάν έχετε αγροτεμάχιο σε ανοιχτό χώρο- η μόνη λύση θα ήταν να προσπαθήσετε να πείσετε τους γείτονες να καλλιεργήσουν τον ίδιο τύπο με εσάς.
Για να συλλέξετε τους σπόρους, αφήστε τους λοβούς να ωριμάσουν εντελώς επάνω στο φυτό μέχρι να αρχίσουν να κιτρινίζουν και να είναι στεγνοί. Σε υγρά κλίματα, συλλέξτε τον κάθε λοβό ξεχωριστά μόλις φτάσει σε αυτό το στάδιο. Κατόπιν απλώστε τους σε μέρος ξηρό με καλό αερισμό μέχρι να στεγνώσουν εντελώς και γίνουν εύθρυπτοι. Μόλις στεγνώσουν καλά, αποφλοιώστε τα φασολάκια και συνεχίστε το στέγνωμα των σπόρων. Πρέπει να είναι τόσο ξερά ώστε να σπάνε με το δάγκωμα (όχι απλά να μένει σημάδι). Αποθηκεύστε τα σε αεροστεγές δοχείο. Αν έχουν αποξηρανθεί καλά και φυλάσσονται σε δροσερό και στεγνό σημείο, τα φασολάκια διατηρούνται για περίπου 3 χρόνια.
Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με σκαθάρια που τρώνε τους σπόρους σας, βάλτε το σφραγισμένο δοχείο στον καταψύκτη για μια εβδομάδα, αμέσως μετά την αποξήρανση. Αυτό θα εξολοθρεύσει τα αυγά του εντόμου πριν εκκολαφθούν. Οταν τα βγάλετε, αφήστε το δοχείο να έρθει στη θερμοκρασία του χώρου πριν το ανοίξετε, διαφορετικά τα φασολάκια θα τραβήξουν την υγρασία του αέρα.
ΜΠΙΖΈΛΙΑ
Τα μπιζέλια σχεδόν πάντα αυτεπικονιάζονται, πολύ σπάνια θα διασταυρωθούν με άλλα φυτά. Καθορίστε από την αρχή μια σειρά αποκλειστικά για καλλιέργεια σπόρων και φροντίστε να σπείρετε στην κατάλληλη περίοδο ώστε να αποφύγετε τους σκώρους που πλήττουν τα μπιζέλια. Προκειμένου να αποφύγετε τη φυσική ανάμειξη των σπόρων διαχωρίστε τις ποικιλίες σας τοποθετώντας ανάμεσα στις σειρές μια σειρά από διαφορετικό είδος. Να ελέγχετε περιοδικά τις σειρές καθώς τα μπιζέλια αναπτύσσονται και να απομακρύνετε όσα φυτά είναι αδύναμα ή ασύμφωνα με τον τύπο τους.Αφήστε τα μπιζέλια να ωριμάσουν μέχρι ο λοβός να γίνει καφέ και οι σπόροι να αρχίσουν να κροταλίζουν. Εάν οι καιρικές συνθήκες είναι πολύ κακές μαζέψτε ολόκληρα τα φυτά και τοποθετείστε τα σε εσωτερικό χώρο (για παράδειγμα κρεμάστε τα ανάποδα σε ένα υπόστεγο) μόλις οι λοβοί αρχίσουν να μαραίνονται, να ωριμάζουν και να ξεραίνονται περαιτέρω. Οταν οι λοβοί στεγνώσουν τελείως, τους ανοίγετε ώστε να αποκαλυφθούν τα μπιζέλια. Στεγνώστε εντελώς τα μπιζέλια σε θερμό (αλλά όχι καυτό) σημείο, τοποθετείστε ετικέτα με την ποικιλία και την ημερομηνία και αποθηκεύστε.
ΜΕΛΙΤΖΆΝΕΣ
Τα άνθη μελιτζάνας κυρίως αυτεπικονιάζονται, αλλά μπορεί και να διασταυρωθούν από τα έντομα. Εάν λοιπόν θέλετε να αποθηκεύσετε σπόρους, πρέπει να καλλιεργείτε αποκλειστικά μια ποικιλία. Εχετε σαν στόχο 6 με 8 φυτεύσεις το χρόνο ώστε να διατηρήσετε μια ποικιλία μακροπρόθεσμα. Για 100% απομόνωση χρειάζεστε 15 μέτρα απόσταση ανάμεσα στα φυτά για σποροκαλλιέργεια και τις υπόλοιπες μελιτζάνες. Εάν καλλιεργείτε σε θερμοκήπιο, μπορεί να απαιτείται λίγο μικρότερη απόσταση.Για να πάρετε ώριμους σπόρους αφήνετε τον καρπό να ωριμάσει περισσότερο απ’όσο απαιτείται για να φαγωθεί. Οι μπορντώ/μαύρες ποικιλίες θα πρέπει να πάρουν χρώμα λασπωμένο μωβ/καφέ, ενώ οι πράσινες/άσπρες θα πρέπει να κιτρινίσουν. Σημειώνετε 1 με 2 πρώιμους καλούς καρπούς σε κάθε φυτό τους οποίους θα αφήσετε για να πάρετε τους σπόρους και μετά συλλέξτε για κατανάλωση αυτούς που θα ωριμάσουν αργότερα.
Για να αφαιρέσετε τους σπόρους, τεμαχίζετε τον καρπό στα 4 κατά μήκος αποφεύγοντας τον πυρήνα και διαχωρίζετε τα κομμάτια. Οι σκληροί καφέ σπόροι θα πρέπει να φαίνονται. Τοποθετείστε τα κομμένα τέταρτα σε δοχείο με χλιαρό νερό και τρίψτε με τα δάχτυλα τους σπόρους ώστε να ξεκολλήσουν. Μπορεί να χρειαστεί να σκίσετε κι άλλο τα κομμάτια ώστε να βγούν όλοι οι σπόροι. Προσθέστε κι άλλο νερό, ανακατέψτε καλά και περιμένετε λίγα λεπτά. Οι καλοί σπόροι θα καθίσουν στον πάτο, αφήνοντας τα υπολείματα και τους κακής ποιότητας σπόρους να επιπλέουν. Απομακρύνετε τα υπολείματα από την επιφάνεια χρησιμοποιώντας ένα κόσκινο, συμπληρώστε κι άλλο νερό και επαναλάβετε τη διαδικασία άλλες δύο φορές.
Στο τέλος θα έχετε μόνο νερό και καλής ποιότητας σπόρους. Αδειάστε σε καθαρό κόσκινο, ανακατεύοντας ώστε να αφαιρέσετε όσο περισσότερο νερό μπορείτε και στη συνέχεια απλώστε τα καλά σε ένα πιάτο. Αφήστε να στεγνώσουν σε θερμό αλλά όχι καυτό σημείο, ανακατεύοντας σποραδικά ώστε να στεγνώσουν ομοιόμορφα και να μην κολλήσουν μεταξύ τους. Οι σπόροι μελιτζάνας θα διατηρηθούν έως και 7 χρόνια εάν στεγνώσουν καλά και φυλάσσονται σε δροσερό και σκοτεινό σημείο.
ΓΛΥΚΙΈΣ ΠΙΠΕΡΙΈΣ ΚΑΙ ΤΣΊΛΙ
Οι γλυκιές πιπεριές και το τσίλι ανήκουν στο ίδιο είδος με ονομασία Capsicum μονοετές (κάποια σπανιότερα είδη τσίλι προέρχονται από άλλο είδος capsicum).Τα άνθη της πιπεριάς αυτεπικονιάζονται και παράγουν καρπούς χωρίς τη βοήθεια των εντόμων. Ωστόσο, οι κόκκινες πιπεριές είναι πολύ εύκολο να διασταυρωθούν με το τσίλι και το κάνουν ευχαρίστως. Χρειάζεται να απομονώσετε τα φυτά σας, κρατώντας περίπου 50 μέτρα απόσταση από όποιες άλλες πιπεριές και τσίλι καλλιεργούνται τριγύρω. Ακόμα και αν καλλιεργείτε μόνο μία ποικιλία, πρέπει να προσέξετε μήπως καλλιεργούνται άλλες ποικιλίες σε γειτονικούς κήπους ή αγροτεμάχια.
Εάν θέλετε να καλλιεργήσετε και άλλες ποικιλίες ή εάν οι γείτονές σας καλλιεργούν πιπεριές, μπορείτε να φτιάξετε ένα κλωβό απομόνωσης ώστε να καλύψετε 3 ή 4 φυτά. Είναι εύκολο και κοστίζει ελάχιστα, ειδικά εάν διαθέτετε υλικό από παλιές κουρτίνες, Μπορείτε να τοποθετήσετε ένα κλωβό επάνω από φυτά που καλλιεργείτε σε γλάστρες, σάκους καλλιέργειας ή στο έδαφος.
Για να αποθηκεύσετε το σπόρο, διαλέξτε πιπεριές από τα απομονωμένα φυτά οι οποίες έχουν ωριμάσει τελείως και έχουν το τελικό τους χρώμα (συνήθως κίτρινο ή κόκκινο). Ανοίγετε τις πιπεριές κοβοντάς τις με προσοχή, απομακρύνετε απαλά τους σπόρους από το «κοτσάνι» και τους τοποθετείτε σε ένα πιάτο. Να φοράτε πάντα λαστιχένια γάντια όταν βγάζετε τους σπόρους τσίλι, επειδή το λάδι τους κολλάει στα χέρια και ξεπλένεται δύσκολα. Στεγνώστε τους σπόρους σε ζεστό αλλά όχι καυτό σημείο μέχρι να φτάσουν στο σημείο να σπάνε αντί να λυγίζουν.
ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ ΚΛΩΒΟΎ ΑΠΟΜΌΝΩΣΗΣ
Για να κατασκευάσετε ένα κλωβό απομόνωσης ιδανικό για πιπεριές και μελιτζάνες, χρειάζεστε μια φτηνή σίτα εντόμων από νάυλον με μήκος πενταπλάσιο του πλάτους της, 4 καλάμια ή λεπτούς πασσάλους, λίγο κορδόνι και σύρμα για κήπους. Ενα κομμάτι σίτας 1 μέτρο επί 5 μέτρα αρκεί για ένα κλωβό που θα καλύψει 3 με 4 φυτά.Με ένα τετράγωνο κομμάτι σίτας 1 x 1 μέτρα φτιάχνετε την κορυφή του κλωβού. Μετά διπλώνετε το υπόλοιπο περιμετρικά και ράβετε τις άκρες του. Ετσι κατασκευάζετε τις πλευρές του κλωβού. Ράβοντας την κορυφή στο επάνω μέρος, προκύπτει ένας κύβος από σίτα χωρίς πυθμένα.
Για να τοποθετήσετε τον κλωβό επάνω στα φυτά, καρφώνετε τα τέσσερα καλάμια στο έδαφος σχηματίζοντας ένα τετράγωνο λίγο μικρότερο σε διαστάσεις από την κορυφή του καλύματος που ράψατε, ώστε να εξέχουν ελάχιστα από το ύψος του κλωβου. Κατόπιν τυλίξτε ένα κομμάτι σύρμα σφιχτά στην κορυφή κάθε καλαμιού και μετά τυλίξτε κορδόνι γύρω από τις κορυφές των καλαμιών, φτιάχνοντας με το κορδόνι ένα τετράγωνο το οποίο στηρίζεται πάνω στα σύρματα ώστε να μη γλυστράει προς τα κάτω. Τοποθετείστε ένα δεύτερο κομμάτι κορδόνι περιμετρικά στα καλάμια σε χαμηλότερο σημείο ώστε να εμποδίζει τη σίτα να πέφτει πάνω στα φυτά όταν φυσάει. Τοποθετείστε τον κλωβό επάνω από τα φυτά και στερεώστε τον με χώμα ή πέτρες.
ΝΤΟΜΆΤΕΣ
Οι περισσότερες σύγχρονες ποικιλίες ντομάτας αυτεπικονιάζονται και δεν διασταυρώνονται. Οι ανθήρες των λουλουδιών (όπου παράγεται η γύρη) ενώνονται σχηματίζοντας ένα σφιχτό κώνο στον οποίο δε μπορούν να εισχωρήσουν τα έντομα. Συνήθως το στίγμα του ύπερου (η επιφάνεια που δέχεται τη γύρη) είναι πολύ κοντό και βρίσκεται τοποθετημένο βαθιά μέσα στον κώνο που σχηματίζουν οι ανθήρες. Κανένα έντομο δε μπορεί να μπεί και η μόνη γύρη που θα γονιμοποιήσει το φυτό προέρχεται από τους περιβάλλοντες ανθήρες.Σε μερικές ποικιλίες ωστόσο το στίγμα είναι μακρύτερο και εξέχει από τον κώνο που σχηματίζουν οι ανθήρες. Σε αυτή την περίπτωση τα έντομα έχουν πρόσβαση και υπάρχει η πιθανότητα σταυρωτής επικονίασης. Οι ποικιλίες με μακρύτερο στίγμα περιλαμβάνουν τις ντοματιές με φύλλα πατάτας και τις ντομάτες-σταφίδα. Για να αποφύγετε τη διασταύρωση να καλλιεργείτε μόνο μια ποικιλία ντομάτας με εξέχον στίγμα. Τα διπλά άνθη τα οποία σχηματίζονται πρώτα από πολλές ντομάτες-μπριζόλα (ΣτΜ: είδος μεγάλης ντομάτας) επίσης διαθέτουν στίγμα που εξέχει, αλλά τα μονά άνθη που βγαίνουν αργότερα θα είναι φυσιολογικά.
Για να μαζέψετε το σπόρο, αφήστε τις ντομάτες να ωριμάσουν τελείως. Τότε μαζέψτε λίγες από κάθε ποικιλία που θέλετε να αποθηκεύσετε. Κόψτε τις στα δύο ακριβώς στη μέση του καρπού και ζουλήξτε ώστε ο χυμός και οι σπόροι να πέσουν σε ένα δοχείο. Αφήστε το μείγμα να ζυμωθεί για μερικές μέρες. Ετσι θα αφαιρεθεί η ζελοειδής επίστρωση από τους σπόρους και επίσης θα εξολοθρευθούν τυχόν ασθένειες που μεταφέρονται με τους σπόρους. Για να γίνει αυτό, τοποθετείστε το δοχείο με τους σπόρους και το χυμό σε ένα αρκετά ζεστό σημείο για τρεις ημέρες, ανακατεύοντας το μείγμα δύο φορές την ημέρα. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια επίστρωση μούχλας και θα αρχίσει να μυρίζει πραγματικά άσχημα!
Μετά από τρεις ημέρες, προσθέστε άφθονο νερό στο δοχείο και ανακατέψτε καλά. Οι καλοί σπόροι θα καθίσουν στον πάτο του δοχείου. Με προσεκτικές κινήσεις χύστε τη μούχλα και τους σπόρους που επιπλέουν, έξω από το δοχείο. Κατόπιν αδειάστε τους καλούς σπόρους σε ένα κόσκινο και ξεπλύνετε τους καλά με τρεχούμενο νερό. Τινάξτε όσο περισσότερο νερό γίνεται και αδειάστε τους σε ένα πιάτο από πορσελάνη ή γυαλί (σε οποιοδήποτε άλλο υλικό οι σπόροι θα κολλήσουν). Στεγνώστε τους σε θερμό αλλά όχι καυτό σημείο, μακρυά από το φως του ήλιου. Μόλις στεγνώσουν τελείως, τρίψτε τους για να τους απομακρύνετε από το πιάτο και φυλάξτε τους σε δροσερό και ξηρό σημείο, όπου θα διατηρηθούν καλά για τουλάχιστον 4 χρόνια.
ΠΑΝΤΖΆΡΙΑ, ΣΈΣΚΟΥΛΑ ΚΑΙ ΦΎΛΛΑ ΤΕΎΤΛΩΝ
Τα παντζάρια, τα φύλλα τεύτλων, το σπανάκι, τα σέσκουλα και τα ζαχαρότευτλα ανήκουν στήν ίδια οικογένεια και διασταυρώνονται εύκολα. Είναι διετή φυτά και ανθοφορούν τον δεύτερο χρόνο. Τα σέσκουλα και τα φύλλα τεύτλων είναι ανθεκτικά στο κρύο και αναπτύσσονται καλά στη Βρετανία (ΣτΜ: ισχύει και για την Ελλάδα). Διαλέξτε τουλάχιστον 6 με 8 φυτά για σπορο-καλλιέργεια τα οποία θα δώσουν το σπόρο που καλύπτει τις ανάγκες σας (ανάλογα με την προτίμηση για βλαστό ή φύλλωμα, λεία ή τσαλακωμένα φύλλα κτλ). Τα παντζάρια επίσης μπορούν να ξεχειμωνιάσουν στην ύπαιθρο (αντέχουν στο κρύο) ή μπορείτε να κάνετε συγκομιδή το φθινόπωρο με διαλογή στα καλύτερα φυτά τα οποία μπορούν να φυλαχθούν για επαναφύτευση την άνοιξη.Ολοι οι τύποι τεύτλων μπορούν να διασταυρωθούν μεταξύ τους και εφ’όσον τα άνθη γονιμοποιούνται μέσω του αέρα, η διασταύρωση μπορεί να συμβεί με οποιοδήποτε άλλο φυτό τεύτλων ανθοφορεί σε ακτίνα 3 χιλιομέτρων. Το πόσο ιδιότροποι θα είστε με τη διασταύρωση εξαρτάται από το τί προσπαθείτε να επιτύχετε. Εάν απλά θέλετε ένα αρκετά διαφοροποιημένο πληθυσμό τευτλοειδών, ο βαθμός διασταύρωσης δεν είναι τόσο σημαντικός. Φυτέψτε τους σπόρους σας σε κοντινή απόσταση σε ένα τετράγωνο και πάρτε τους σπόρους από τα φυτά που βρίσκονται στο κέντρο. Θα διαπιστώσετε πως ο βαθμός «μόλυνσης» είναι ελάχιστος εφ’όσον δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός τεύτλων σε ανθοφορία ακριβώς από δίπλα.
Εάν ο στόχος σας είναι η διατήρηση μιας ποικιλίας πιστής στο υπόδειγμα, θα χρειαστεί να την απομονώσετε, συνήθως με κάλυψη των φυτών σπορο-καλλιέργειας. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να φυτέψετε τουλάχιστον 6 φυτά με μικρή μεταξύ τους απόσταση σε κύκλο, τοποθετώντας στο κέντρο ένα ξύλινο πάσσαλο. Οπως παίρνει μορφή το φυτό και αφού φτάσει σε ύψος 120 εκατοστών, δέστε τα μαζί με υποστήριγμα τον πάσσαλο. Επειτα και για όσο αυξάνονται, καλύψτε τα άνθη τους είτε με γυαλιστερή χαρτοσακούλα η οποία είναι ανθεκτική στη βροχή, είτε με σάκο φτιαγμένο από ύφασμα φλις για γεωργικές εργασίες. Ανακινείτε τη σακούλα κατά διαστήματα ώστε να σιγουρευτείτε πως η γύρη κατανέμεται ομοιόμορφα στο εσωτερικό της.
Οσο οι μεγάλοι τραχείς σπόροι ωριμάζουν, έχετε το νου σας ώστε να τους συλλέξετε μόλις γίνουν καφέ και αρχίσουν να στεγνώνουν. Μπορείτε να κόψετε ολόκληρους τους μίσχους με τους σπόρους, ή να μαζέψετε τους ώριμους σπόρους τρίβοντας τους σε ένα κάδο. Βεβαιωθείτε ότι οι σπόροι έχουν στεγνώσει καλά πριν την αποθήκευση και θα διατηρηθούν για τουλάχιστον πέντε χρόνια.
Καρότα
Τα καρότα είναι διετή και ανθίζουν το δεύτερο χρόνο. Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα, αφήνετε τα καρότα στο έδαφος με παχιά εδαφοκάλυψη. Το φύλλωμα θα πέσει το φθινόπωρο, αλλά θα ξαναβλαστήσει και θα ανθίσει την άνοιξη. Σε ψυχρότερα κλίματα, ξεθάψτε τα καρότα το φθινόπωρο και διαλέξτε τις ρίζες με το καλύτερο χρώμα και σχήμα. Αφαιρέστε τα φύλλα και αποθηκεύστε τις ρίζες σε ένα κιβώτιο με στεγνή άμμο σε ένα μέρος που δεν πιάνει παγετό, φροντίζοντας να μην ακουμπάνε μεταξύ τους. Την άνοιξη ξαναφυτέψτε τις ρίζες και θα ξαναβλαστήσουν και θα ανθίσουν.
Εάν θέλετε να διατηρήσετε αποτελεσματικά μια ποικιλία καρότων, θα πρέπει να φυλάξετε σπόρους από τουλάχιστον 40 καλές ρίζες ώστε να διατηρήσετε καλή γενετική ποικιλότητα. Αν έχετε μικρότερη γενετική δεξαμενή, θα καταλήξετε με μικρές ρίζες χαμηλής ποιότητας, σε λίγες μόλις γενιές.
Τα καρότα αναπτύσσονται σε μεγάλα φυτά στο ύψος της μέσης μας ή και ψηλότερα, αναπτύσσοντας διαδοχικά παρακλάδια με μεγάλο και επίπεδο πέτασος άνθους. Επικονιάζονται από τα έντομα και χρειάζεται να απομονωθούν από άλλες ποικιλίες καρότων σε ανθοφορία σε ακτίνα τουλάχιστον 500 μέτρων όταν πρόκειται για ανοιχτές εκτάσεις. Αυτό συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα, αφού λίγοι αφήνουν τα καρότα τους να σποριάσουν. Ωστόσο, θα διασταυρωθούν με άγρια καρότα και θα δώσουν άσπρα, λεπτά και άχρηστα καρότα. Οπως συμβαίνει με όλες τις καλλιέργειες που επικονιάζονται μέσω εντόμων, φράγματα όπως τα κτίρια, οι ψηλοί φράχτες και διάφορες μεγάλου ύψους καλλιέργειες μπορούν δραστικά να περιορίσουν τις πτήσεις των εντόμων, οπότε δε χρειάζετε να εξαλείψετε τα άγρια καρότα σε ακτίνα μισού χιλιομέτρου. Σε κάθε περίπτωση να παρακολουθείτε εάν υπάρξουν άσπρες ρίζες στις επόμενες γενεές και να τις απομακρύνετε.
Για να μαζέψετε τους σπόρους των καρότων θα πρέπει να παρακολουθείτε τους πέτασους των ανθέων και να τους κόψετε με κλαδευτήρι μόλις αρχίσουν να γίνονται καφέ και να στεγνώνουν. Εάν έχετε πολλά φυτά, απλά μαζέψτε τους πρώτους και τους δεύτερους πετασούς των ανθέων που θα εμφανίσει το κάθε φυτό, επειδή αυτοί δίνουν τον πιο μεγάλο και δυνατό σπόρο. Στεγνώστε τα κεφάλια των σπόρων σε εσωτερικό χώρο και μετά τρίψτε τους με τα χέρια σας ή στο κόσκινο για να τους διαχωρίσετε. Θα παρατηρήσετε ότι οι σπόροι έχουν ένα «γένι» το οποίο αφαιρείται από τους σπόρους του εμπορίου για να διευκολυνθεί η συσκευασία.
Μπορείτε να κοσκινίσετε κι άλλο τους σπόρους ώστε να απομακρύνετε περισσότερο φλοιό, αλλά δεν είναι αναγκαίο να τον καθαρίσετε εντελώς – απλά να το σπείρετε σε μεγαλύτερο πάχος ώστε να επιτρέψετε στο φλοιό να ανακατευτεί. Ο σπόρος του καρότου έχει σχετικά σύντομο χρόνο ζωής, αλλά εάν φυλαχθεί σε δροσερό και ξηρό σημείο θα είναι επαρκώς γόνιμος για 3 χρόνια.
Βασικές αρχές αποθήκευσης σπόρων για αρχάριους: Μέρος 2ο
ΜΕΡΙΚΆ ΚΟΙΝΆ ΒΌΤΑΝΑ 
Ο βασιλικός, ο κόλιανδρος και ο άνηθος είναι φυτά μονοετή. Ο μαϊντανός είναι διετές φυτό και ανθοφορεί το δεύτερο χρόνο καλλιέργειας.Τα άνθη του βασιλικού επικονιάζονται από τα έντομα και διαφορετικές ποικιλίες που ανθίζουν σε ακτίνα 4 μέτρων μπορεί να διασταυρωθούν. Σε κλίμακα κήπου, εάν θέλετε να καλλιεργήσετε διαφορετικούς τύπους βασιλικού, θα πρέπει να αφαιρείτε τους μίσχους από όλες τις ποικιλίες εκτός από εκείνη που θα καλλιεργήσετε για τους σπόρους. Μόλις εμφανιστούν αρκετές κορφάδες και τα λουλούδια αρχίσουν να μαραίνονται, σημάνετε τις κορφάδες από τις οποίες θα πάρετε σπόρους για φύλαξη. Υστερα από αυτό αφήστε και τις υπόλοιπες ποικιλίες να ανθίσουν. Οι σπόροι είναι έτοιμοι για συγκομιδή όταν οι κορφάδες γίνουν καφέ και τελείως στεγνές. Μην σας απασχολεί το αν θα πέσουν οι σπόροι – είναι στερεωμένοι γερά και μάλλον θα χρειαστεί αρκετό τρίψιμο ώστε να τους απομακρύνετε από τις ξερές κορφάδες.
Οσον αφορά στον κόλιανδρο και τον άνηθο, προκειμένου να πάρετε τον καλύτερο σπόρο για σπορά στα χρόνια που θα έρθουν, θα πρέπει να τραβήξετε και να απομακρύνετε τα πρώτα άνθη που θα ξεπεταχτούν πρώιμα και να αποθηκεύσετε μόνο τους σπόρους από τα φυτά που θα δώσουν πολλά φύλλα και θα ανθοφορήσουν με καθυστέρηση. Το καλύτερο είναι να μαζέψετε για αποθήκευση σπόρους από σπορά που θα γίνει στις αρχές του καλοκαιριού, ώστε να έχουν οι σπόροι το χρόνο να ωριμάσουν και να στεγνώσουν επάνω στο φυτό. Μαζέψτε το σπόρο μόλις γίνει καφέ και στεγνώσει, γιατί έχει την τάση να πέφτει από τις κορφάδες. Τρίψτε τις κορφάδες μεταξύ τους πάνω από ένα δοχείο για να ελευθερώσετε τους σπόρους. Ο σπόρος του άνηθου συνήθως βγαίνει καθαρός. Ο σπόρος του κόλιανδρου έχει περισσότερο φλοιό αλλά μπορείτε να τον καθαρίσετε για χρήση στην κουζίνα, ρίχνοντας τον προσεκτικά από το ένα δοχείο στο άλλο.
Για να αποθηκεύσετε σπόρους μαϊντανού θα πρέπει να ξεχειμωνιάσετε τουλάχιστον δύο-τρία φυτά. Στις θερμότερες περιοχές θα πρέπει να κάνετε παχιά εδαφοκάλυψη με άχυρο, ή να καλύψετε τα φυτά με ένα πλαίσιο, αλλιώς θα πρέπει να καλλιεργήσετε μερικά φυτά μέσα σε θερμοκήπιο ή τούνελ πολυαιθυλενίου. Την ερχόμενη άνοιξη τα φυτά θα ανθίσουν και θα παράγουν σπόρους. Οι ποικιλίες με επίπεδα και κατσαρά φύλλα θα διασταυρωθούν, αφού τα λουλούδια τους επικονιάζονται από τα έντομα. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να καλλιεργείτε μόνο μια ποικιλία τη φορά για σπόρο. Μαζέψτε τους σπόρους από όσες κορφάδες είναι καφέ και στεγνές, γιατί οι σπόροι πέφτουν μόλις ωριμάσουν.
ΜΠΡΌΚΟΛΑ, ΚΑΤΣΑΡΆ ΛΆΧΑΝΑ ΚΑΙ ΛΆΧΑΝΑ
Τα μπρόκολα, τα λάχανα, τα κουνουπίδια, το μπρόκολο calabrese, τα κοκκινολάχανα και τα λαχανάκια Βρυξελλών αποτελούν μέλη της ίδιας οικογένειας (Brassicaoleraceae – κράμβη η λαχανώδης) και όλα διασταυρώνονται μεταξύ τους. Δεν θα διασταυρωθούν με γογγύλια, Σουηδικά γογγύλια, τις ποικιλίες λαχανοειδών brassica της Απω Αναταλής και τις βρούβες. Επιπλέον, είναι κατά βάση αυτοασύμβατα, το οποίο σημαίνει ότι προκειμένου να παραχθεί σπόρος θα πρέπει να γίνει σταυρωτή επικονίαση με τα έντομα να μεταφέρουν γύρη από το άνθος του ενός φυτού στο άλλο. Για το λόγο αυτό, δε μπορείτε να καλλιεργήσετε μπρόκολα ή λάχανα για σποροκαλλιέργεια σε κλωβό προστασίας ώστε να αποφύγετε την επικονίαση από τα έντομα.Με την προϋπόθεση ότι αποθηκεύετε σπόρους από ένα μόνο μέλος της οικογένειας σε μια χρονιά, μπορείτε να καλλιεργείτε όσα λαχανώδη επιθυμείτε χωρίς πρόβλημα, εφόσον δεν τα αφήνετε να ανθίσουν.
Για να επιτύχετε απόλυτη καθαρότητα στο σπόρο, σιγουρευτείτε πως δεν ανθίζουν άλλα λαχανώδη σε ακτίνα 1500 μέτρων από τον κήπο σας. Στην πράξη οι φράχτες, τα δέντρα και οι καλλιέργειες με μεγάλο ύψος αποτελούν εμπόδιο για τα ιπτάμενα έντομα, οπότε από τη στιγμή που δεν έχετε άμεσους γείτονες με καλλιέργειες λαχανοειδών στον κήπο τους θα αντιμετωπίσετε ελάχιστα προβλήματα διασταυρώσεων. Για να διευκολύνετε περισσότερο τις εργασίες των εντόμων στα φυτά που σποροκαλλιεργείτε, σιγουρευτείτε ότι φυτεύετε τα φυτά αυτά σε τετράγωνα και όχι σε σειρές. Οι μέλισσες κινούνται πιο εύκολα από το ένα φυτό στο άλλο, δεν πετάνε σε άλλα μακρύτερα σημεία.
Να κρατάτε τουλάχιστον έξι φυτά για σποροκαλλιέργεια, το ιδεώδες θα ήταν και πιο πολλά. Αφαιρέστε όσα αποτελούν φτωχό δείγμα, μη αντιπροσωπευτικό της ποικιλίας. Αυτά μπορείτε να τα καταναλώσετε, εφόσον δεν τα αφήσετε να ανθίσουν.
Ολα τα λαχανώδη της οικογένειας brassica, θα πετάξουν ένα ψιλό μίσχο που καλύπτεται από πολλά μικρά κίτρινα άνθη. Αυτά αργότερα θα σχηματίσουν λεπτούς λοβούς, αρχικά πράσινους και μετά, όσο ωριμάζουν και στεγνώνουν, στο χρώμα του άχυρου. Μόλις αρχίσουν να στεγνώνουν, να τους κοιτάζετε συχνά επειδή μπορεί να ανοίξουν και να πέσει ο σπόρος. Είναι καλύτερα να κόβετε ολόκληρο το φυτό και να το αφήνετε να ωριμάσει τελείως σε εσωτερικό χώρο, πάνω σε κάποιο πανί. Μόλις στεγνώσουν καλά, οι σπόροι θα εξέρχονται εύκολα από το λοβό. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι είναι ποδοπατώντας τα φυτά σε ένα μεγάλο πανί και κοσκινίζοντας τα υπολείματα.
Ακόμα και λίγα φυτά θα δώσουν πολλούς σπόρους, οι οποίοι θα διατηρηθούν καλά μέχρι και πέντε χρόνια εφόσον αποθηκευθούν σε δροσερό και στεγνό σημείο.
ΓΟΓΓΎΛΙΑ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΏΔΗ ΤΗΣ ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΉΣ
Η Ιαπωνική μουστάρδα, το Κινέζικο λάχανο, το tatsoi και το mibuna (ΣτΜ: πρόκειται για λαχανώδη ενδημούν στην ανατολική Ασία, ιδιαίτερα στην Ιαπωνία) αποτελούν υπο-ποικιλίες της οικογένειας brassicarapa, όπως και τα γογγύλια. Αυτό σημαίνει πως διασταυρώνονται μεταξύ τους ή με τα γογγύλια σε ανθοφορία, αλλά δε θα διασταυρωθούν με μπρόκολα ή κουνουπίδια. Παρόλο που μπορείτε να καλλιεργήσετε μόνο ένα από αυτά τα λαχανικά για σποροφύλαξη ανά έτος, μπορείτε φυσικά να καλλιεργήσετε και όλα τα άλλα για κατανάλωση με μόνο περιορισμό να μην ανθίζουν την ίδια στιγμή με τα φυτά σποροκαλλιέργειας.Για να καλλιεργήσετε λαχανώδη της Απω Ανατολής για σπόρους, χρειάζετε να ξεχειμωνιάσετε τα φυτά. Από τη φύση τους είναι διετή και παράγουν άνθη και σπόρους τη δεύτερη χρονιά. Αν και η σοδειά της άνοιξης μπορεί να δώσει σπόρους με τη ζέστη του καλοκαιριού, αυτοί οι σπόροι δεν θα είναι ιδανικοί για φύλαξη γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε φυτά που θα ξεπετιούνται πρόωρα τις επόμενες χρονιές. Η καλύτερη λύση είναι να μαζέψετε τη σοδειά για σποροφύλαξη μετά το μέσο του καλοκαιριού από το τούνελ πολυαιθυλενίου, όπου τα ημι-ώριμα φυτά θα ξεχειμωνιάσουν ευχαρίστως (ισχύει για όλα τα σημεία εκτός από τα ψυχρότερα της Βρετανίας). Εάν είναι απαραίτητο μπορείτε να παρέχετε παραπάνω προστασία από το κρύο του χειμώνα τοποθετώντας ύφασμα γεωργικού φλις πάνω στα φυτά μέσα στο τούνελ. Διαλέξτε τουλάχιστον 6 από τα δυνατότερα και αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της ποικιλίας για σποροφύλαξη και καταναλώστε τα υπόλοιπα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Την άνοιξη τα φυτά θα ανθίσουν και θα σχηματίσουν λοβούς. Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει πρόσβαση από έντομα στο θερμοκήπιο-τούνελ ώστε να επικονιαστούν τα άνθη.
Οι λοβοί αρχικά είναι πράσινοι αλλά σταδιακά όπως στεγνώνουν αποκτούν ένα απαλά ηλιοκαμένο χρώμα. Μόλις οι περισσότεροι λοβοί στεγνώσουν και γίνουν εύθρυπτοι, κόψτε όλο το μίσχο από το φυτό και τοποθετείστε τον σε πανί σε σημείο σκιερό και με καλό εξαερισμό ώστε να ολοκληρωθεί η ξήρανση. Μετά τρίψτε και συνθλίψτε τους λοβούς με τα χέρια ώστε αποκαλυφθούν οι σπόροι και διαχωρίστε τους από τους φλοιούς τους με μια χοντρή σίτα.
ΜΑΡΟΎΛΙ 
Τα άνθη του μαρουλιού αυτεπικονιάζονται και πολύ σπάνια διασταυρώνονται. Εάν σχεδιάζετε να πάρετε σπόρους από περισσότερες από μια ποικιλίες, διαχωρίστε τις ποικιλίες με απόσταση περίπου 4 μέτρων μεταξύ τους ή φυτέψτε ανάμεσα στις σειρές μαρουλιών ένα ψηλό φυτό.Διαλέξτε δύο-τρία καλά μαρούλια από τη σειρά και σημάνετε τα για σποροφύλαξη. Είναι πολύ σημαντικό να μην φυλάξετε σπόρους από φυτό που ξεπετιέται πρόωρα, επειδή θέλετε να διαλέξετε μαρούλια ανθεκτικά. Οταν πρωτοβγούν τα μαρούλια μπορεί να χρειαστεί υποβοήθηση προκειμένου να αναδυθεί ο μίσχος του άνθους τους. Το άνοιγμα της κορφάδας με ένα μαχαίρι λειτουργεί καλά.
Μόλις τα μαρούλια ανθίσουν, οι σπόροι θα ωριμάσουν σταδιακά, ξεκινώντας σε περίπου 15 μέρες. Να μαζεύετε τους σπόρους καθημερινά ώστε να έχετε τη μέγιστη σοδειά, κουνώντας τα φυτά μέσα σε ένα σάκο. Εναλλακτικά, περιμένετε μέχρι να ωριμάσει ένας ικανός αριθμός σπόρων και κόψτε ολόκληρο το φυτό. Βάλτε το με την κορυφή πρώτα μέσα σε ένα σάκο, κουνώντας και τρίβοντας για να βγάλετε τους σπόρους. Αν αφήσετε ολόκληρο το κομμένο φυτό αναποδογυρισμένο σε κάδο σε στεγνό σημείο, οι ελαφρά άγουροι σπόροι θα συνεχίσουν να ωριμάζουν για τις επόμενες λίγες μέρες.
Το περιεχόμενο του κάδου θα είναι κυρίως άσπρα «φτερά» και φλοιός. Για να ξεχωρίσετε τους σπόρους, κοσκινίστε τα απαλά. Μερικοί σπόροι θα πέσουν από το κόσκινο και οι υπόλοιποι θα συγκεντρωθούν στον πάτο του κόσκινου. Τα φτερά και οι φλοιοί θα μείνουν στην επιφάνεια και θα τους αφαιρέσετε. Δεν υπάρχει λόγος να καθαρίσετε τελείως τους σπόρους. Ο λίγος φλοιός που θα αποθηκευτεί και θα φυτευτεί μαζί με τους σπόρους δε θα βλάψει.
Εάν ο σπόρος μοιάζει νωπός, στεγνώστε τον περισσότερο σε ένα πιάτο πριν τη σήμανση και αποθήκευση. Οι σπόροι του μαρουλιού διατηρούνται περίπου 3 χρόνια αν κρατηθούν στεγνοί σε δροσερό σημείο.
Κολοκύθες και κολοκυθάκια
Πρέπει να γνωρίζετε ότι οι κολοκύθες και όλα τα είδη κολοκυθιών διασταυρώνονται μεταξύ τους πολύ εύκολα. Ο καλύτερος και συνήθως ο μοναδικός τρόπος αποθήκευσης αγνού σπόρου σε οικιακό επίπεδο είναι η επικονίαση με το χέρι ενός ή περισσότερων καρπών. Είναι πολύ εύκολο να γίνει και σας σώζει από την απογοήτευση που προκαλούν οι διασταυρώσεις. Η επεξήγηση αφορά στις κολοκύθες αλλά εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο και σε όλα τα είδη κολοκυθιών.
Τα φυτά της κολοκύθας έχουν δύο ειδών άνθη, τα αρσενικά και τα θηλυκά. Τα θηλυκά άνθη είναι αυτά τα οποία γίνονται κολοκύθες. Αναγνωρίζονται από τον μικρό ανώριμο καρπό ο οποίος είναι εμφανής κάτω από το άνθος. Τα αρσενικά άνθη έχουν μόνο ένα ίσιο κοτσάνι. Χρειάζεται να μεταφέρετε γύρη από ένα αρσενικό σε ένα θηλυκό άνθος προσέχοντας να μην μεταφερθεί γύρη από διαφορετική ποικιλία.
Ενα βράδυ, όταν τα φυτά έχουν μόλις ξεκινήσει την ανθοφορία, βρείτε μερικά αρσενικά και θηλυκά άνθη τα οποία πρόκειται να ανοίξουν την επομένη. Τα μπουμπούκια που πρόκειται να ανοίξουν είναι πιο χοντρά από τα υπόλοιπα και έχουν γίνει κίτρινα (από πράσινα).
Θέλετε να εμποδίσετε το άνοιγμα των λουλουδιών ώστε να μην μπορούν να εισέλθουν τα έντομα. Ο ευκολότερος τρόπος να γίνει αυτό είναι τοποθετώντας προσεκτικά στις άκρες των πετάλων λίγη κολλητική ταινία από λάστιχο (ή λευκοπλάστ), ώστε να τα κρατήσετε κλειστά.
Το επόμενο πρωινό, επιστρέψτε στα φυτά. Διαλέξτε ένα αρσενικό άνθος, βγάλτε την ταινία από τα πέταλα και κόψτε τα. Με απαλές κινήσεις αφαιρέστε και την ταινία από ένα θηλυκό άνθος. Χρησιμοποιώντας το αρσενικό σαν βούρτσα, τρίψτε τη γύρη του σε κάθε σημείο του στίγματος του θηλυκού, ακριβώς στο κέντρο του άνθους.
Επειτα, ξανακλείστε προσεκτικά με την ταινία τα πέταλα του θηλυκού ώστε να μη μπορέσουν να εισέλθουν σε αυτό έντομα που μεταφέρουν «ξένη» γύρη. Δέστε χαλαρά μάλλινη κλωστή γύρω από το μίσχο του άνθους ώστε την ώρα της συγκομιδής να αναγνωρίσετε εύκολα τα άνθη κολοκύθας που επικονιάσατε με το χέρι.
Αφήστε τώρα τις κολοκύθες να αναπτυχθούν και να ωριμάσουν. Μετά τη συγκομιδή κρατήστε τις σε ξηρό και δροσερό σημείο για ένα μήνα περίπου ώστε να ωριμάσουν κι άλλο σε εσωτερικό χώρο.
Τότε θα κόψετε την κολοκύθα στη μέση και θα αφαιρέσετε με μια κουτάλα τους σπόρους. Κρατήστε τον υπόλοιπο καρπό για κατανάλωση όπως συνήθως. Πλύνετε τους σπόρους σε ένα τρυπητό, τρίβοντας τους με τα χέρια ώστε να απομακρύνετε τις ίνες και μετά στραγγίξτε όσο περισσότερο νερό μπορείτε.
Απλώστε τους σπόρους επάνω σε ένα πιάτο, σε εξωτερικό χώρο, όπως για παράδειγμα ένα ηλιόλουστο περβάζι. Χρειάζεται να στεγνώσουν το συντομότερο δυνατό, χωρίς όμως να ζεσταθούν πολύ. Για να ελέγξετε αν οι σπόροι έχουν στεγνώσει επαρκώς, δοκιμάστε να διπλώσετε έναν στη μέση. Αν είναι στεγνός θα σπάσει αντί να λυγίσει.
ΠΕΠΌΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΓΟΎΡΙΑ
Ολες οι ποικιλίες πεπονιού διασταυρώνονται μεταξύ τους. Το ιδεώδες θα ήταν να κρατάτε απόσταση 400 μέτρων μεταξύ διαφορετικών ποικιλιών. Αν τα πεπόνια σας βρίσκονται σε θερμοκήπιο ή τούνελ, μπορεί να τα καταφέρετε και με μικρότερη απόσταση – ειδικά εάν παρεμβάλλονται φράχτες, σπίτια ή άλλα ψηλά εμπόδια μεταξύ της δικής σας και της γειτονικής καλλιέργειας. Τα αγγούρια δε διασταυρώνονται με τα πεπόνια, αλλά θα διασταυρωθούν με όλα τα αγγούρια ή αγγουράκια που υπάρχουν κοντά. Και πάλι θα χρειαστείτε περίπου 400 μέτρα απομόνωσης ώστε να σιγουρευτείτε ότι δε θα υπάρξει διασταύρωση.Είναι δυνατό, αν και μάλλον χρονοβόρο, να επικονιάσετε με το χέρι τα άνθη πεπονιών και αγγουριών. Θα πρέπει να καλλιεργείσετε τα φυτά κάτω από τούνελ από φλις ώστε να απομονώσετε τα έντομα και μετά να επικονιάσετε τα άνθη αυτών των φυτών με ένα πινέλο. Σιγουρευτείτε ότι ανταλλάσετε γύρη από διαφορετικά φυτά ώστε να διατηρήσετε την διαφοροποίηση της ποικιλίας σας.
Για να μαζέψετε το σπόρο του πεπονιού, επιλέξτε πεπόνια ώριμα και έτοιμα για κατανάλωση και κρατήστε τα σε εσωτερικό χώρο για μια-δύο μέρες ακόμα, ώστε να ωριμάσουν τελείως οι σπόροι. Μετά ανοίξτε τον καρπό, αφαιρέστε τους σπόρους με ένα κουτάλι και πλύνετε τους σε ένα κόσκινο με τρεχούμενο νερό. Απλώστε τους σε πορσελάνινο πιάτο για να στεγνώσουν καλά.
Τα αγγούρια χρειάζεται να ωριμάσουν πέρα από το στάδιο που είναι φαγώσιμα. Θα παχύνουν περισσότερο και οι πράσινες ποικιλίες θα πάρουν χρώμα βαθύ κιτρινοκαφέ, ενώ οι λευκές ποικιλίες θα γίνουν ελαφρώς κίτρινες. Κρατήστε τα για περίπου μια εβδομάδα ακόμη για να ωριμάσουν εντελώς οι σπόροι. Μετά ανοίγετε, αφαιρείτε τους σπόρους και τον πολτό που τους περιβάλλει με ένα κουτάλι, χύνετε αυτό το περιεχόμενο σε ένα βάζο, προσθέτετε νερό και ανακατεύετε καλά. Αφήστε το βάζο σε ηλιόλουστο περβάζι για 2-3 μέρες ώστε να ζυμωθούν οι σπόροι. Την τρίτη μέρα γεμίστε το βάζο με νερό και ανακατέψτε καλά. Οι καλοί σπόροι θα βυθιστούν στον πάτο του βάζου, αφήνοντας τον πολτό, τα υπολείματα και τους άδειους σπόρους να επιπλέουν στην επιφάνεια. Με προσεκτικές κινήσεις χύνετε το νερό και τα υπολείματα και ξαναγεμίζετε το βάζο με νερό. Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία. Μετά από δυο ξεπλύματα, θα έχετε μόνο καλούς σπόρους στον πάτο του βάζου και καθαρό νερό. Στραγγίξτε το νερό και απλώστε τους σπόρους σε πιάτο για να στεγνώσουν καλά.
Οι σπόροι πεπονιών και αγγουριών διατηρούνται για αρκετά χρόνια αν έχουν στεγνώσει καλά και βρίσκονται αποθηκευμένοι σε δροσερό σημείο.
Μερικές χρήσιμες αναφορές
(Στμ. Ολα τα αναφερόμενα βιβλία είναι γραμμένα στα Αγγλικά)
“BackGardenSeedsaving” συγγραφέας SueStickland (ISBN 1899233091): εξαιρετικό βιβλίο αναφοράς με καλή εισαγωγή στη σποροφύλαξη και επιπλέον λεπτομέρειες για κάθε είδος σοδειάς.
“SeedtoSeed” συγγραφέας SuzanneAshworth.(ISBN 1882424581): δίνει απλές και ξεκάθαρες οδηγίες για ότι χρειάζεται να κάνετε ώστε να φυλάξετε σπόρους από οποιοδήποτε λαχανικό, χρησιμοποιώντας υλικά που υπάρχουν στο σπίτι
“TheSeedSaversHandbook” συγγραφέας JeremyCherfas, (GroverBooks, 1996) είναι εξίσου καλό και αναφέρεται λεπτομερώς στους λόγους για τους οποίους μπορεί να θελήσετε να φυλάξετε τους δικούς σας σπόρους.
“BreedyourownVegetableVarieties” συγγραφέας CarolDeppe ( ChelseaGreenPubCo; ISBN: 1890132721) αποτελεί πολύ καλή εισαγωγή στην αναπαραγωγή λαχανικών για τους ενδιαφερόμενους ερασιτέχνες. Μέχρι και πριν 50 χρόνια όλοι οι κηπουροί ήταν και σποροπαραγωγοί – δεν είναι κάτι δύσκολο, χρειάζετε μόνο να μάθετε πως να το κάνετε και η παράδοση έχει εκλείψει. Αυτό το βιβλίο σας μαθαίνει τα βασικά και, εάν ενδιαφέρεστε, σας μαθαίνει και τα πολύ εξειδικευμένα.
Μετάφραση: Μαρία Γούρμου
http://www.permaculturegreece.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου